هیچ شرکت دیگری به اندازه انویدیا از رشد انفجاری هوش مصنوعی سود نبرده است. از ماه ژانویه ۲۰۲۳ قیمت سهام این تراشه‌ساز چیزی در حدود ۴۵۰ درصد رشد کرده است. انویدیا حالا با مجموع ارزش سهام ۲ تریلیون دلاری، بعد از مایکروسافت و اپل، سومین شرکت ارزشمند آمریکا به حساب می‌آید.
درآمد این شرکت در فصل چهارم سال میلادی گذشته برابر ۲۲ میلیارد دلار بوده است، در حالی که این میزان در فصل مشابه سال ۲۰۲۲ برابر ۶ میلیارد دلار بود. انویدیا در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد از بازار تراشه‌های هوش مصنوعی را در اختیار دارد و اغلب تحلیلگران انتظار دارند که در آینده نزدیک همچنان به این رشد سریع خود ادامه بدهد. حالا این سوال به میان می‌آید که چه چیزی تراشه‌های انویدیا را خاص و ویژه کرده است؟
تراشه‌های هوش مصنوعی انویدیا که به عنوان واحد پردازنده گرافیکی (GPU) یا شتاب‌دهنده هم شناخته می‌شوند، در ابتدا برای استفاده در بازی‌های ویدئویی طراحی شده بودند. این تراشه‌ها از سیستم پردازش موازی استفاده می‌کنند و هر رایانش را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌کنند و سپس آنها را در میان هسته‌های متعدد تراشه – که مغز پردازنده هستند- پخش می‌کنند. این به معنای آن است که یک GPU می‌تواند محاسبات را با سرعتی بسیار بیشتر از حالتی انجام دهد که قرار باشد وظایف را به صورت متوالی پیش ببرد. این رویکرد برای بازی‌های ویدئویی ایده‌آل است: گرافیک‌های زنده نیازمند پیکسل‌های بی‌شماری هستند که همزمان روی نمایشگر بازتولید می‌شوند. در حال حاضر پیشرفته‌ترین تراشه‌های انویدیا، چهار‌پنجم بازار GPUهای گیمینگ را در اختیار دارند.
خبر خوش برای انویدیا این است که تراشه‌های آن کاربردهای گسترده‌تری پیدا کرده‌اند: از استخراج رمزارز گرفته تا خودروهای خودران و از همه مهم‌تر، آموزش الگوهای هوش مصنوعی. الگوریتم‌های یادگیری ماشینی که اساس و پشتیبان هوش مصنوعی هستند، از شاخه‌ای از یادگیری عمیق به نام شبکه‌های عصبی مصنوعی بهره می‌برند. در این شبکه‌ها، کامپیوترها قوانین و الگوها را از مجموعه داده‌های عظیمی بیرون می‌کشند. آموزش یک شبکه شامل رایانش‌های بزرگی است، اما از آنجا که این وظایف می‌توانند به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم شوند، پردازش موازی روش ایده‌آلی برای سرعت بخشیدن به کارهاست. یک GPU پیشرفته می‌تواند بیش از هزار هسته داشته باشد، بنابراین می‌تواند هزاران محاسبه را به صورت همزمان انجام بدهد.
زمانی که انویدیا متوجه شد تراشه‌های شتاب‌دهنده آن برای آموزش الگوهای هوش مصنوعی بسیار مناسب هستند، روی بهبود آنها برای این بازار متمرکز شد. تراشه‌های این شرکت حتی با الگوهای هوش مصنوعی پیچیده‌تر هم مطابقت پیدا کرده‌اند: در یک دهه منتهی به سال ۲۰۲۳ شرکت انویدیا سرعت محاسبات رایانشی خودش را تا هزار برابر افزایش داده است.
با این حال افزایش ارزش بازار انویدیا تنها به خاطر تراشه‌های سریع‌تر نیست. مزیت رقابتی آن به دو حوزه دیگر هم گسترش یافته است. یک بخش مربوط به شبکه‌سازی است. همان‌طور که الگوهای هوش مصنوعی به رشد خود ادامه می‌دهند، مراکز داده مرتبط با آنها به هزاران مجموعه GPU برای افزایش توان پردازشی خود نیاز دارند. اغلب کامپیوترها تنها یک مجموعه از این GPUها را در اختیار دارند. انویدیا GPUهای خود را از طریق یک شبکه پیشرفته مبتنی بر محصولاتی از Mellanox مرتبط می‌کند. Mellanox یک تامین‌کننده تکنولوژی شبکه است که انویدیا آن را در سال ۲۰۱۹ با قیمت ۷ میلیارد دلار خرید. این کار باعث می‌شود انویدیا عملکرد شبکه تراشه‌هایش را به گونه‌ای بهبود بدهد که رقبایش نمی‌توانند به پای آن برسند. نقطه قوت دیگر انویدیا، پلتفرم نرم‌افزاری Cuda است که به مشتریان اجازه می‌دهد عملکرد پردازنده‌هایش را به خوبی تنظیم کنند. انویدیا از اواسط دهه ۲۰۰۰ در این نرم‌افزار سرمایه‌گذاری کرده و مدت‌هاست که توسعه‌دهندگان نرم‌افزاری را به استفاده از آن برای ساخت و آزمایش اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی، ترغیب می‌کند. همین موضوع باعث شده است که پلتفرم نرم‌افزاری Cuda در عمل به یک استاندارد در صنعت هوش مصنوعی تبدیل شود.
حاشیه سود بالای انویدیا و رشد سریع آن در بازار پردازنده‌های هوش مصنوعی – که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷ هر سال به ۴۰۰ میلیارد دلار برسد- نظر رقبا را به خوبی جلب کرده است. شرکت‌های آمازون و آلفابت (شرکت مادر گوگل) هم مشغول ساخت تراشه‌های هوش مصنوعی برای دیتاسنترهای خودشان هستند. تراشه‌سازان بزرگ و استارت‌آپ‌های دیگری هم وجود دارند که به دنبال سهمی از این کسب‌وکار انویدیا هستند. در ماه دسامبر سال ۲۰۲۳ شرکت تراشه‌سازی بزرگ AMD، تراشه‌ای را رونمایی کرد که از نظر بعضی معیارها چیزی در حدود دو برابر قدرتمندتر از پیشرفته‌ترین تراشه انویدیا است.
با این وجود، احتمالا حتی ساخت سخت‌افزار بهتر هم کافی نخواهد بود. انویدیا حاکمیت بازار تراشه‌های هوش مصنوعی را در اختیار دارد، چون بهترین تراشه‌ها، بهترین کیت شبکه‌سازی و بهترین نرم‌افزار آن را ارائه می‌دهد. هر شرکت رقیبی که امیدوار است تراشه نیمه‌رسانای قدرتمند خودش را جایگزین محصولات انویدیا کند، باید این شرکت را در هر سه بخشی که مزیت رقابتی آن به حساب می‌آیند، کنار بزند و این کار بسیار بزرگ و سختی خواهد بود.
/ دنیای اقتصاد
