یک سامانه جدید هوش مصنوعی با رمزگشای معنایی، می‌تواند فعالیت مغز را به متن پیوسته تبدیل کند. این دستاورد می‌تواند برقراری ارتباط را برای افرادی که به دلیل بیماری‌هایی مانند سکته مغزی قدرت تکلم ندارند، متحول سازد.
این شیوه غیرتهاجمی از داده‌های اسکنر اف ام آر آی (fMRI) استفاده می‌کند و افکار را بدون نیاز به کاشتن ایمپلنت در مغز، به متن تبدیل می‌کند. اگرچه این سامانه هوش مصنوعی هنوز کامل نیست اما با موفقیت خلاصه افکار فرد را در نیمی از موارد ترسیم می‌کند.
رمزگشای معنایی هوش مصنوعی به دست محققان دانشگاه تگزاس در آستین ساخته شده است. این برنامه بر اساس یک مدل تبدیل کننده کار می‌کند و شبیه به انواعی است که «چت جی پی تی» و «بارد گوگل» از آن بهره می‌برند.
این سامانه قابلیت کاربرد با سامانه‌های قابل حمل‌تر تصویربرداری مغز مانند طیف‌نگاری کارکردی فروسرخ نزدیک (fNIRS) را دارد.
سامانه هوش مصنوعی جدید به نام رمزگشای معنایی می‌تواند فعالیت مغز یک فرد را هنگام گوش دادن به یک داستان یا تصور داستان گویی در سکوت، به یک جریان متن پیوسته تبدیل کند.
این سامانه ممکن است به افرادی که هوشیاری ذهنی دارند اما قادر به صحبت کردن نیستند مانند کسانی که بر اثر سکته مغزی دچار ناتوانی شده‌اند، کمک کند تا دوباره ارتباط برقرار کنند.
این مطالعه در مجله Nature Neuroscience منتشر شده و جری تانگ، دانشجوی دکترای علوم رایانه و الکس هاث، استادیار علوم اعصاب و علوم رایانه از دانشگاه تگزاس هدایت آن را به عهده داشته‌اند.
برخلاف سایر سامانه‌های رمزگشایی زبان، این سامانه نیازی به کاشتن ایمپلنت در مغز افراد ندارد و غیرتهاجمی محسوب می‌شود. افرادی که از این سامانه بهره می‌گیرند، نیازی به استفاده از کلمات بکار رفته در یک فهرست مشخص ندارند.
فعالیت مغز با استفاده از یک اسکنر اف ام آر آی (fMRI) پس از آموزش رمزگشا اندازه گیری می‌شود که در آن فرد ساعت‌ها به پادکست‌های موجود در اسکنر گوش می‌دهد.
چنانچه شرکت‌کننده پذیرای رمزگشایی از افکار خود باشد، با گوش دادن به یک داستان جدید یا تصور داستان گویی، این امکان را فراهم می‌کند که سامانه از فعالیت مغز، متن مربوطه را تولید کند.
به گفته این محققان، این سامانه از لحاظ غیرتهاجمی بودن، یک جهش واقعی به جلو در مقایسه با دستاوردهای قبلی است که در آنها معمولاً تک واژه‌ها یا جملات کوتاه استفاده می‌شود. محققان به دنبال آن هستند که از این مدل برای رمزگشایی زبان پیوسته برای مدت زمان طولانی با ایده‌های پیچیده استفاده کنند.
نتیجه کار یک نسخه کلمه به کلمه نیست. محققان این برنامه را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که اصل مطالب بیان شده یا تصورشده، را هر چند ناقص، ترسیم می‌کند. تقریباً در نیمی از موارد، سامانه رمزگشا برای نظارت بر فعالیت مغز شرکت‌کننده آموزش می بیند، دستگاه متنی را تولید می‌کند که با معانی مورد نظر کلمات اصلی مطابقت دارد.
برای مثال، در آزمایش‌ها، شرکت‌کننده‌ای که به سخنران گوش می‌دهد و می‌گوید: هنوز گواهینامه رانندگی ندارم، افکارش به این صورت ترجمه می‌شود که او هنوز آموزش رانندگی را آغاز نکرده است.
محققان در این مقاله به یافتن پاسخ سوالاتی در مورد سوءاستفاده‌های احتمالی از فناوری پرداختند. این مقاله توضیح می‌دهد که چگونه برنامه رمزگشایی فقط برای افرادی که با میل خود در آموزش رمزگشا شرکت کردند، کار می‌کند.
نتایج برای افرادی که رمزگشا روی آنها آموزش ندیده بود، نامفهوم بود و اگر شرکت‌کنندگانی که رمزگشا روی آنها آموزش دیده بود، بعداً مقاومت کردند – برای مثال، با فکر کردن به افکار دیگری؛ نتایج بطور مشابه غیرقابل استفاده بود.
تانگ گفت:ما نگرانی‌ها را در مورد امکان استفاده از این فناوری برای مقاصد سو بسیار جدی می‌گیریم و برای جلوگیری از آن تلاش کرده‌ایم. می‌خواهیم مطمئن شویم که مردم فقط زمانی که نیاز دارند و این فناوری‌ها می‌توانند در رفع آن نیاز به آنها کمک کنند، از آنها استفاده می‌کنند.
شرکت‌کنندگان در این مطالعه به داستان‌هایی گوش می‌دادند یا درباره آن فکر می‌کردند. محققان همچنین از شرکت کنندگان خواستند چهار ویدئوی کوتاه و بی‌صدا را در حضور اسکنر تماشا کنند. رمزگشای معنایی توانست از فعالیت مغز این افراد برای توصیف دقیق رویدادهای خاص ویدئوها استفاده کند.
این سامانه در حال حاضر برای استفاده در خارج از آزمایشگاه کاربردی نیست و به دستگاه fMRI وابسته است. اما محققان گمان می‌کنند این کار می‌تواند به سایر سامانه‌های تصویربرداری مغزی قابل حمل، مانند طیف‌سنجی مادون قرمز (fNIRS) انتقال یابد.
هوث گفت: طیف‌نگاری کارکردی فروسرخ نزدیک (fNIRS) جریان کم و بیش خون را در نقاطی در مغز در مقاطع مختلف زمانی اندازه گیری کرد که دقیقاً همان نوع سیگنالی است که اف ام آر آی fMRI اندازه‌گیری می‌کند.
/ایرنا
